Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου 2011

O Aναρχικός Κύριος Οscar Wilde (Β΄)

                                                    
(συνέχεια από τα προηγούμενα)
Την επιρροή άλλωστε των Πλάτωνα και Αριστοτέλη τη διακρίνουμε εναργέστερα και στην κριτική που αρθρώνει ο Wilde για τα πολιτικά συστήματα με μέτρο το κατά πόσο είναι εφικτή σε αυτά η ολοκλήρωση της προσωπικότητας, η Ατομικότητα.Έτσι ,κατά τον Wilde η Δημοκρατία δεν αποτελεί παρά καταπίεση του λαού για τον λαό,ενώ η Οχλοκρατία (έννοια που στον Πλάτωνα τη συναντάμε ως εναλλακτική της έννοιας της Δημοκρατίας) είναι η καταπίεση της μάζας απέναντι στους λίγους,στις μειοψηφίες .Από την άλλη πλευρά ο δεσποτισμός όπως και προανέφερα στη σκέψη του Wilde είναι άδικος ακόμα και απέναντι στον ίδιο τον δεσπότη.
Η Ατομικότητα του Wilde είναι τελικά η αρετή που θα μετασχηματίσει ποιοτικά την κοινωνία δημιουργώντας αυτόφωτα και κυρίως αυτόνομα όντα τόσο τέλεια και αξιοθαύμαστα που η ετερονομία απλά θα εκλείψει ως φαινόμενο αφού δεν θα υπάρχει ανάγκη σύνταξης της κοινωνίας πίσω από νόμους για την προστασία της από απειλητικές δυνάμεις ή αντικοινωνικά στοιχεία.Πρόκειτα για μια αρετή που εμπνέεται από την αρχαιοελληνική έννοια της αρμονίας για αυτό και ο Wilde θα φτάσει στο τέλος του έργου του στη διακήρυξη : "Η καινούρια  Ατομικότητα θα είναι η καινούρια Ελληνικότητα"  .Την Ατομικότητα όπως διαπιστώνει ρεαλιστικά ο Wilde στο βιβλίο του δεν την αρνούνται πλήρως οι παρούσες συνθήκες , ωστόσο μόνο λίγοι κατάφεραν να "κάνουν τέλειο αυτό που είχαν μέσα τους" ανάμεσα σ αυτούς , ο συγγραφέας κατατάσσει προσωπικότητες όπως ο Flaubert,o Λόρδος Βύρων,ο Shelley και ο Baudelaire.

                                                     
 Η Τέχνη

Ο Ιρλανδός συγγραφέας, που υπήρξε αδιαμφισβήτητα διαπρύσιος κήρυκας το δόγματος "Η Τέχνη για την Τέχνη'' δεν μπορεί παρά να δώσει στην Τέχνη εξέχουσα θέση στο σύστημα του,θεωρώντας τη ,την ύψιστη εκδήλωση του ολοκληρωμένου πνεύματος, αυτού που έφτασε στη "θέωση" της Ατομικότητας.Πρόκειται όμως για την Τέχνη που δεν προσπαθεί να γίνει αρεστή,να θέλξει ,την απαίσια για τον Ιρλανδό εστέτ, κοινή γνώμη που εκχυδαΐζει τα πάντα (άλλο ένα στοιχείο αναπόφευκτου ελιτισμού).Η Τέχνη στο έργο αυτό αντιπροσωπεύει την δύναμη που τελεί υπό αδιάκοπο,δημιουργικό πυρετό,τη δύναμη που ανατρέπει τις ίδιες τις προηγούμενες αποκαλύψεις τις, για να αποθεώσει νέα άγνωστα ως τώρα πρότυπα και αυτά με τη σειρά τους να ανατραπούν από άλλα.Κατά συνέπεια ο OscarWilde δίνει στην τέχνη τον ρόλο της ριζοσπαστικής, επαναστατικής δύναμης, της εξέλιξης που δεν αναχαιτίζεται,σχηματοποιώντας το τρέχον νόημα.

H ''συγγένεια" με τον Κροπότκιν 

 Η ιδεολογική συγγένεια του Wilde με τον Κροπότκιν ,τον "Άγιο της Αναρχίας" (όπως τον χαρακτήρισε ο Τζέημς Τζολ στο βιβλίο του,"Οι Αναρχικοί"),είναι εμφανέστατη στην  "Ψυχή του ανθρώπου..".Θα πρέπει άλλωστε να αναφερθεί πως ο Πιοτρ Κροπότκιν έζησε για μια περίοδο στην Αγγλία ,μετά τον εγκλεισμό του στο Πετερπαυλόυσκ της Πετρούπολης και στη Γαλλία οπού ήταν  πολιτικός κρατούμενος .Την περίοδο μάλιστα που έμεινε  ο Κροπότκιν στην Αγγλία (περίπου στα 1886) απέκτησε μεγάλη φήμη και οι απόψεις του έγιναν αντικείμενό θαυμασμού.Στους θαυμαστές του συγκαταλέγεται λοιπόν και ο Oscar Wilde που υιοθετεί την άποψη της μη βίαιης επανάστασης ("ο τόνος της ολοκλήρωσης είναι ένας τόνος γαλήνιος") σε αντιστοιχία με την άποψη του Κροπότκιν που προκρίνει τη θεωρία από τη βία θεωρώντας μια μπροσούρα πιο επαναστατική από ένα βίαιο ξέσπασμα (χωρίς να αποκηρύσσει τη χρήση βίας όμως σε ακραίες περιπτώσεις).Ανάλογη επιρροή του Ρώσου πρίγκηπα του αναρχοκομουνισμού στις απόψεις του Wilde βλέπουμε και στα όσα αναφέρει ο τελευταίο ς για το σωφρονιστικό σύστημα και την ανάγκη αλλαγής του (θέμα που συναντάμε και στην "Μπαλάντα των Φυλακών του Ρήντιγκ",έργο που ο Wilde έγραψε μετά την αποφυλάκιση του, το 1897).Η θετική στάση του συγγραφέα απέναντι στην τεχνολογική εξέλιξη είναι ένα άλλο σημείο επαφής με τον Κροπότκιν .Ο Oscar Wilde γοητευμένος από την αθηναϊκή δημοκρατία του 5ου αιώνα π.Χ.,προβαίνει όμως και σε μια ρεαλιστική διαπίστωση : "είχαν δίκιο οι Έλληνες,ο πολιτισμός χρειάζεται σκλάβους " και τον ρόλο του σκλάβου στην ουτοπία του Wilde αναλαμβάνει η τεχνολογία που δεν θα πρέπει να βρίσκεται σε σχέση ανταγωνισμού με τον άνθρωπο άλλα να τον υπηρετεί.

 Εν Κατακλείδι

Ο Oscar Wilde της "Ψυχής του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό" παραμένει ο λογοτέχνης με την λεπταίσθητη προσέγγιση ,παρουσιάζει όμως και με τρόπο ξεκάθαρο χωρίς λογοτεχνικές μεταμφιέσεις και συμβολισμούς την πολιτική πλευρά του. Έχουμε να κάνουμε  με μια πολιτική άποψη ριζοσπαστική, ιδιαίτερα για την εποχή της που σίγουρα βάθυνε το ολέθριο ρήγμα ανάμεσα στον Ιρλανδό εστέτ και τις αντιλήψεις της βικτοριανής Αγγλίας , ρήγμα που κόστισε μάλλον και τη ζωή του Wilde.
Το έργο δεν στερείται βέβαια αδυναμιών και αντιφάσεων από άποψη συστηματικότητας και συνέπειας όπως για παράδειγμα  το πως θα επιτευχθεί η  κοινωνική συμβίωση ανάμεσα σε όντα αυτόνομα χωρίς να φτάσουμε στην πλήρη κοινωνική αποδόμηση ή οι αγκυλώσεις που δημιουργούν οι ελιτίστικες απόψεις  του πνεύματος του Wilde ,όπως η απαξίωση των χειρωνακτικών εργασιών. 
Παρόλα αυτά ο συγγραφέας του έργου έχει επίγνωση του ουτοπικού χαρακτήρα του ,μιλά όμως για την αναγκαιότητα του οράματος ως προϋπόθεσης βελτίωσης της ζωής μας ενώ δεν λείπουν και οι οξυδερκείς παρατηρήσεις όπως ,ότι  η δεδομένη χρήση της τεχνολογίας θα οδηγούσε στο φαινόμενο που αργότερα ονομάστηκε "τεχνολογική ανεργία" ή  η προειδοποίηση για την ανελευθερία που θα χαρακτήριζε μια παρέκβαση του σοσιαλισμού σε ένα βιομηχανοστρατιωτικό καθεστώς οικονομικής τυραννίας (όπως η κατοπινή Σοβιετική Ένωση). 
 Το μόνο σίγουρο είναι τελικά πως πάνω απ όλα πρόκειται για μια ιεράρχηση αξιών τις οποίες συχνά λησμονούμε και για ένα έργο που θέτει ως φιλοσοφική λίθο της αναζήτησης του την αρμονική ολοκλήρωση της ανθρώπινης προσωπικότητας ,του μόνου πραγματικού κτήματος μας.
                                                       
                                                            


 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου