Ανάμεσα στα πολυάριθμα και σπουδαία έργα του εκκεντρικού Άγγλου λογοτέχνη υπάρχει ένα ,το οποίο χάρη στο ιδιαίτερο θέμα του θα μπορούσε πολύ εύκολα να καταταχθεί στην κατηγορία των πολιτικών-φιλοσοφικών έργων με αξιώσεις, ειδικά ,κρινόμενο στα πλαίσια της εποχής που γράφτηκε (1890) .Πρόκειται για την "Ψυχή του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό",ένα έργο ιδιόμορφο σε σχέση με την υπόλοιπη συγγραφική παραγωγή του Wilde το οποίο μαρτυρά αφενός την ευρύτητα του πνεύματος του, αφετέρου τον έντονο κοινωνικό-πολιτικό προβληματισμό του,στοιχεία που συνυπάρχουν όμως πάντοτε με την πίστη του στο πολιτικό του όραμα.Η ιδιομορφία λοιπόν που προανέφερα συνίσταται ακριβώς στον μάλλον πολιτικό-φιλοσοφικό-κοινωνιολογικό χαρακτήρα της ''Ψυχής του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό" ,έργο το οποίο σε τελική ανάλυση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως το πολιτικό μανιφέστο του συγγραφέα ,ένα μανιφέστο της "Ατομικότητας" της έννοιας που κυριαρχεί σε αυτό.
Το έργο ,γραμμένο στα τέλη του 19ου αιώνα είναι αντιπροσωπευτικό των ιδεολογικών ρευμάτων της εποχής, επηρεασμένο όπως ολόκληρη η φιλοσοφική ,κοινωνιολογική και πολιτική σκέψη της περιόδου από τη θεωρία του Δαρβίνου ,με έντονη την επιρροή από τους θεωρητικούς της αναρχίας και κυρίως του Κροπότκιν και του Γκόντουιν (δευτερευόντως) αλλά και μοιραία από τον Μαρξ (παρ΄ότι το θέμα της επιρροής των ιδεών του τελευταίου στην Αγγλία απαιτεί μια εξειδικευμένη προσέγγιση που σίγουρα δεν μπορεί να γίνει από το παρόν κείμενο).Πρόκειται ,άλλοις λόγοις ,για μια ιδιαίτερη συνεισφορά στο πλούσιο ιδεολογικό μωσαϊκό της εποχής , ένα μωσαϊκό ιδεών που παραλλάσσουν από τον Κροπότκιν και τους αναρχικούς θεωρητικούς ως το Νίτσε και τους ακροδεξιούς ,ικανών να αποτελέσουν το ιδεολογικό περίβλημα του πνευματικού και κάποτε επαναστατικού αναβρασμού της εποχής , της ανησυχίας για το μέλλον και της ανάγκης για αλλαγή.
Η "Ατομικότητα"
Βασική έννοια του έργου αυτού είναι η έννοια της "Ατομικότητας",μια έννοια που αντιπροσωπεύει για τον Wilde την ίδια την πραγμάτωση του ατόμου.Εμφανώς επηρεασμένος από τον Αριστοτέλη ,ο Wilde θεωρεί ως ολοκληρωμένο το άτομο εκείνο που καταφέρνει να καταστήσει τις εν δυνάμει ικανότητες και τα ανεκδήλωτα ταλέντα του,πραγματικές,εν ενεργεία ιδιότητες του. Η ''Ατομικότητα'' λοιπόν δεν συνιστά παρά το ιδανικό,την ολοκλήρωση του ανθρώπου.Η προσέγγιση λοιπόν του Wilde στο σοσιαλισμό δεν είναι παρά μια προσέγγιση μέσου προς σκοπό με την έννοια πως θέτοντας ως αποκλειστικό στόχο την ''Ατομικότητα" ο σοσιαλισμός αποτελεί μόνο το όχημα για την επίτευξη της πρώτης ,σε καμία περίπτωση τον αυτοσκοπό. Την άποψη αυτής της ''χρησιμοθηρικής" προσέγγισης στο σοσιαλισμό ενισχύει το γεγονός ότι τουλάχιστον μια φορά στο έργο του αναφέρει τις έννοιες κομμουνισμός και σοσιαλισμός χωρίς να τις διακρίνει , δηλαδή σαν έννοιες ταυτόσημες ,.πιθανότατα γιατί και ο ίδιος δεν θεωρούσε σημαντικό να προχωρήσει σε κάποιο διαχωρισμό των εννοιών μεταξύ τους ,αφού στη σκέψη του δεν αποτελούν παρά το "εργαλείο" για την επίτευξη του απώτερου στόχου.'Ο,τι ωστόσο καθιστά δυσχερή την επίτευξη της ολοκλήρωσης της ατομικότητας είναι οι σύγχρονες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες έτσι όπως αυτές εξυφαίνονται γύρω από την έννοια της ιδιοκτησίας αλλα΄και οι σχέσεις εξουσίασεως που η ιδιοκτησία τροφοδοτεί . Ο Wilde επικρίνει δριμύτατα την ιδιοκτησία αφού αυτή στέκει ως εμπόδιο ανάμεσα στον άνθρωπο και την καλλιέργεια των δυνατοτήτων του που θα οδηγήσει στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας του.Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο πως η ιδιοκτησία δεν "ψέγεται" από τον Wilde μόνο γιατί δημιουργεί τις σχέσεις ανισότητας ανάμεσα στους έχοντες και τους μη έχοντες ή γιατί τροφοδοτεί τις σχέσεις εξαρτήσεως και εξουσιάσεως, αλλά ,και κυρίως, γιατί αποσπά τόσο τον έχοντα και εξουσιαστή όσο και τον μη έχοντα και εξουσιαζόμενο από αυτό που θα έπρεπε να είναι η η πρωταρχική επιδίωξη τους, δεσμεύοντας τον χρόνο ,την προσπάθεια και την ενεργητικότητα τους στη σώρευση του πλούτου και της δύναμης για τους μεν και στη απασχόληση με αταίριαστες για το πνεύμα, χειρωνακτικές εργασίες για τους δε.Μάλιστα οφείλουμε να παρατηρήσουμε πως όσον αφορά την τελευταία άποψη υπεισέρχεται στη σκέψη του Wilde ένα στοιχείο ελιτισμού μάλλον όχι άσχετο με την κοινωνική του θέση και σίγουρα όχι μακριά από τις παρόμοιες αντιλήψεις που συναντάμε στην αρχαιοελληνική γραμματεία και δη στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη που υιοθετούν μια μάλλον περιφρονητική στάση απέναντι στην χειρωνακτική εργασία....
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου